Landsbankinn bað mig að kynna mér hvernig ungt fólk hugsar um peninga og sparnað. Ég er sjálfur 22 ára námsmaður og eins og flestir sem eru enn í skóla eða nýbyrjaðir að vinna þá hef ég takmarkaðar tekjur. Mig langar að spara en mér finnst ekki mjög spennandi að fylla út excel-skjöl með kalda núðlusúpu í fanginu. Ég vil líka geta lifað lífinu.
Til þess að fá hugmynd um það hvernig ungt fólk hugsar um fjármál spjallaði ég við nokkur ungmenni um peninga og hvernig þau sjá fyrir sér sparnað. Ég fékk líka góð ráð hjá sérfræðingi Landsbankans og reyndi að mynda mér skoðun á því hvernig er best að gera þetta. Útkomuna má sjá hérna í myndböndunum sem fylgja þessari grein.
Sparnaður nær yfir næstum allt sem við gerum
Eitt af því sem ég komst að er að allir sem ég talaði við segja að sparnaður sé nauðsynlegur til að vera laus við áhyggjur og ná markmiðum.
Annað sem kom í ljós var að sparnaður nær yfir næstum allt sem maður gerir. Fólkið sem ég talaði við nefndi allt íbúð, sem kemur í sjálfu sér ekki á óvart, en þau hugsuðu líka um sparnað út frá hverjum degi. Þau eru ekki bara að spara til að geta keypt sér tölvu eða til að fara í ferðalag. Þau spara ekki bara fyrir námi eða til að geta haft það gott á efri árum heldur eru þau líka hreinlega að spara til að eiga peninga út vikuna. Sparnaður snýst í raun um að vita hvað maður vill gera og safna fyrir því.
Hugsaðu um það hvert peningarnir eru að fara
Mikilvægast er kannski að byrja að horfa á launin sín og hugsa um hvað maður ætlar að gera við þau. Peningarnir eru fljótir að hverfa ef maður kaupir bara það sem manni dettur í hug og spáir ekkert í hvort maður hefur efni á því. Flestir hafa lent í því á einhverjum tímapunkti að eiga aðeins of skemmtilega helgi og fá svo smá áfall þegar appið er opnað á sunnudeginum. En ef maður veit hvað maður hefur og hvað maður vill gera er hægt að búa til plan um það hvernig maður ætlar að ná markmiðum sínum.
Þess vegna er sparnaður eitthvað sem maður á helst alltaf að vera að hugsa smá um. Þó maður sé í skóla þá eru tekjur aldrei of lágar til að skipuleggja hvernig maður vill nota peningana.
Notaðu peningana þar sem þú nýtur þeirra
Það að spara þýðir samt ekki að maður þurfi að lifa stanslaust einhverju munkalífi. Allir sem ég talaði við eru sammála um að það sé nauðsynlegt að njóta lífsins. Það er hins vegar gott að reyna að nota peningana þar sem maður nýtur þeirra mest en spara þess á milli. Að taka nesti með sér í staðinn fyrir að kaupa alltaf mat í hádeginu hefur t.d. sjaldnast áhrif á hversu góður dagurinn þinn er.
En ef maður ætlar að spara þá er líka gott að fá hjálp hjá einhverjum sem þekkir til og fá að vita hvað er mikilvægast að hafa í huga og hvar maður á að byrja. Sandra Hauksdóttir, sérfræðingur hjá Landsbankanum, settist niður með mér og ég bað hana að segja mér hvað hún myndi ráðleggja mér ef hún væri mamma mín.
Hvernig byrja ég?
Sparnaður þarf sem sagt ekki að vera flókinn. Einföld byrjun getur verið að stofna sér-sparnaðarreikning í netbankanum. Hægt er að leggja reglulega inn á reikninginn, t.d. ákveðna fjárhæð í hverjum mánuði.
Það er líka hægt að skrá sig í reglubundinn sparnað þar sem ákveðin fjárhæð er tekin mánaðarlega til hliðar. Kosturinn er sá að þá þarf maður ekki að muna eftir því eða taka ákvörðun í hverjum mánuði um að spara eða hversu mikið. Enn önnur leið er að hækka færslur á kortum en þá eru færslur hækkaðar í hvert sinn sem maður notar kortið og hækkunin lögð inn á sparnaðarreikning. Með þeirri leið tekur maður ekki eins mikið eftir sparnaðinum, en hann er furðu fljótur að safnast upp.
Það eru margar tegundir af sparnaðarreikningum í boði, vextir geta verið mismunandi eftir því hvort þú vilt geta tekið peninginn út hvenær sem er eða geyma hann lengi.
Það eru fleiri leiðir en bankareikningar til að leggja fyrir. Það er líka hægt að fjárfesta t.d. í sjóðum í áskrift eða með stökum kaupum. Kaup í sjóðum geta skilað hærri ávöxtun en ávöxtunin felur oft í sér meiri áhættu og getur sveiflast upp og niður. Þær sparnaðarleiðir henta því betur ef það á að spara til lengri tíma.
Þá ættu allir að vera í viðbótarlífeyrissparnaði því maður fær 2% mótframlag frá vinnuveitandanum sem er í rauninni launahækkun. Þeir sem vilja eignast sína fyrstu íbúð geta nýtt greiðslur í viðbótarlífeyrissparnað sem útborgun við íbúðarkaup eða niðurgreiðslu íbúðalána.
