Áhugi og þekking á samfélagsábyrgð fyrirtækja hefur vaxið mikið á undanförnum árum. Starfsfólk fyrirtækja, viðskiptavinir, fjárfestar og almenningur láta sig í síauknum mæli varða hvort horft er til umhverfis- og samfélagslegra þátta í starfsemi fyrirtækja. Samfélagsábyrgð er því að verða nauðsynlegur og raunar einn af lykilþáttum í góðum rekstri.
Samfélagsábyrgð er hugtak yfir það þegar fyrirtæki starfar í sátt við umhverfi sitt á þeim markaði sem það starfar, það gangi ekki á auðlindir og stuðli að jafnvægi. Undanfarin ár hefur innleiðing á ábyrgum fjárfestingum verið í brennidepli í Landsbankanum en þær vísa til þess að tekið er tillit til umhverfis- og samfélagsþátta, og stjórnarhátta í fjárfestingarákvörðunum.
Hrefna Ösp Sigfinssdóttir, framkvæmdastjóri Markaða hjá Landsbankanum, segir að fyrirtæki séu í síauknum mæli að tengja samfélagsstefnu sína við heimsmarkmiðin. Ekki sé nóg að ríki og sveitarfélög setji þau á dagskrá heldur þurfi fyrirtæki að leggja sitt af mörkum.
Bankinn leggur áherslu á að samfélagsábyrgð sé samþætt stefnumörkun hans í heild. Landsbankinn hefur verið aðili að UN Global Compact í meira en áratug og er virkur þátttakandi í verkefni Sameinuðu þjóðanna um ábyrgar fjárfestingar (UN PRI). Bankinn er stofnaðili að samtökum um ábyrgar fjárfestingar á Íslandi (IcelandSIF) sem og Festu, miðstöð um samfélagsábyrgð fyrirtækja. Landsbankinn gefur árlega út samfélagsskýrslu þar sem viðmiðum Global Reporting Initiative (GRI, Standards) er fylgt. Á árinu 2018 hlaut bankinn viðurkenningu fyrir samfélagsskýrslu ársins þegar Festa, Stjórnvísi og Viðskiptaráð Íslands veittu viðurkenninguna í fyrsta sinn.
Áhersla á þrjú heimsmarkmið
Næstu skref í samfélagsábyrgð Landsbankans eru að fylgja heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna með markvissum hætti. Bankinn ætlar að leggja áherslu á þrjú af heimsmarkmiðunum: markmið 5 um jafnrétti kynjanna, markmið 8 um góða atvinnu og hagvöxt og markmið 12 um ábyrga neyslu og framleiðslu. Heimsmarkmiðin urðu fyrir valinu því þau eru metnaðarfull markmið sem taka á mikilvægum þáttum sem er ætlað að mynda jafnvægi milli þriggja stoða sjálfbærrar þróunar: hinnar efnahagslegu, félagslegu og umhverfislegu. Markmiðin þrjú sem bankinn hefur valið að taka sérstaklega á tengjast öll starfsemi bankans og því getur bankinn haft hvað jákvæðust áhrif í umhverfi sínu með því að vinna eftir þeim.
Heimsmarkmið Sameinuðu þjóðanna um sjálfbæra þróun voru kynnt árið 2015 en þau komu í stað þúsaldarmarkmiða Sameinuðu þjóðanna sem sett voru um aldamótin. Heimsmarkmiðin eru fleiri og ítarlegri en þúsaldarmarkmiðin og taka á þeim fjölmörgu áskorunum sem allur heimurinn stendur frammi fyrir.
Jafnrétti kynjanna
Jafnréttismálin hafa verið í brennidepli hjá bankanum en bankinn hefur um árabil lagt áherslu á að karlar og konur hljóti jöfn laun fyrir jafn verðmæt störf og hafi sömu starfstækifæri. Bankinn hefur það að markmiði að hlutur hvors kyns um sig í forystusveit bankans verði aldrei minni en 40%. Landsbankinn hefur í tvígang hlotið gullmerki Jafnlaunaúttektar PwC og hlaut í mars 2019 lögbundna jafnlaunavottun.
Undanfarið ár hefur verið unnið að innleiðingu á Jafnréttisvísi Capacent og hefur allt starfsfólk bankans tekið þátt í þessu viðamikla verkefni. Með Jafnréttisvísinum er markvisst horft til fleiri þátta en launajafnréttis. Staða jafnréttismála innan bankans er metin með ítarlegri greiningu og skýr markmið mótuð í framhaldinu. Leitast var við að ná heildrænu sjónarhorni á jafnréttismál og eru lykilþættir sem horft er til menning, samskipti og vinnuumhverfi, stefna og skipulag, skipurit, laun og fyrirmyndir.
Landsbankinn skrifaði undir Jafnréttissáttmálann (Women's Empowerment Principles - Equality means Business) árið 2011 sem er alþjóðlegt átak UN Women og UN Global Compact. Með undirskriftinni skuldbatt bankinn sig til að vinna að jafnréttismálum innan fyrirtækisins.
Góð atvinna og hagvöxtur
Áttunda heimsmarkmiðinu er ætlað að stuðla að viðvarandi sjálfbærum hagvexti og arðbærum og mannsæmandi atvinnutækifærum fyrir alla. Landsbankinn gerir það á ýmsan hátt í starfsemi sinni og má í því sambandi nefna eftirfarandi þætti.
Landsbankinn veitir litlum og meðalstórum fyrirtækjum aðgang að fjármálaþjónustu, m.a. með fjármagni frá Norræna fjárfestingarbankanum (NIB) en Landsbankinn undirritaði nýjan sjö ára lánasamning við NIB árið 2018 til þess að endurlána litlum og meðalstórum fyrirtækjum og umhverfistengdum verkefnum á Íslandi.
Í bankanum hafa atvinnugreinastefnur, sem fela í sér viðmið um samfélagsábyrgð, verið samþykktar fyrir eftirfarandi atvinnugreinar: sjávarútveg, fasteignafélög, byggingarstarfsemi og mannvirkjagerð, eignarhaldsfélög, ferðaþjónustu, verslun, þjónustu, upplýsingatækni og fjarskipti. Á árinu 2018 lánaði bankinn til verkefna sem drógu úr losun gróðurhúsalofttegunda, til dæmis með endurnýjun í fiskiskipaflotanum, rafvæðingu fiskimjölsverksmiðja í landi og til átaks bænda um endurnýjun votlendis.
Ábyrg neysla og framleiðsla
Heimsmarkmið um ábyrga neyslu og framleiðslu snýst um að tryggja sjálfbær neyslu- og framleiðslumynstur. Landsbankinn stuðlar að ábyrgri neyslu og framleiðslu á ýmsan hátt í starfsemi sinni.
Til að stuðla að minni sóun matvæla, minni úrgangi, aukinni endurvinnslu og minni sóun almennt hefur Landsbankinn unnið hratt að þróun í að verða pappírslaus banki, náð að minnka úrgang og sorp í starfsemi sinni og rekur Svans-vottað mötuneyti fyrir starfsfólk bankans. Til að draga úr losun efna og efnablandna út í andrúmsloftið, vatn og jarðveg, hefur Landsbankinn boðið einstaklingum upp á hagstæða fjármögnun á vistvænum bílum auk þess sem bankinn hefur minnkað eldsneytisnotkun og losun gróðurhúsalofttegunda, notar umhverfisvottuð ræstiefni og hreinlætispappír.
Bankinn kolefnisjafnar allar vinnuferðir starfsmanna innanlands sem utan og 41% starfsfólks er með virkan samgöngusamning þar sem starfsfólki er boðið að nýta sér vistvænar samgöngur til og frá vinnu þegar kostur er á. Landsbankinn stuðlar að sjálfbæru verklagi í sínum innkaupum og nýtir sér birgja úr nærsamfélaginu en árið 2018 voru 94% af innkaupum bankans hjá innlendum birgjum.
Sjá nánar í umhverfiskafla Samfélagsskýrslu Landsbankans.
Ábyrg bankastarfsemi
Landsbankinn hefur einnig ákveðið að fylgja nýjum viðmiðum um ábyrga bankastarfsemi, sem Umhverfisstofnun Sameinuðu þjóðanna og fjármálafyrirtæki víða um heim hafa sett sér til að tengjast heimsmarkmiðunum. (UNEP FI- Principles for Responsible Banking.)
Verkefnið var kynnt til sögunnar á hringborðsfundi UNEP FI í París í nóvember 2018 og var Landsbankinn fyrsti íslenski bankinn sem tilkynnti þátttöku og í hópi fyrstu aðila að verkefninu á heimsvísu. Undirritunin mun fara fram í september 2019.
Viðmiðin voru mótuð af 28 alþjóðlegum bönkum í samvinnu við UNEP FI (United Nations Environment Programme - Finance Initiative) sem Landsbankinn er nú þegar aðili að. Viðmiðunum er ætlað að vera alþjóðlegur mælikvarði á ábyrga bankaþjónustu og tryggja að bankar skapi verðmæti fyrir bæði hluthafa sína og samfélagið.
Samfélagsábyrgð hefur jákvæð áhrif á rekstur
Krafan um að fyrirtæki sinni samfélagsábyrgð með virkum hætti og sýni frumkvæði í að bæta umhverfi sitt nær og fjær mun að öllum líkindum halda áfram að aukast. Hagur samfélagsins af heilbrigðu samkeppnis- og atvinnuumhverfi er ótvíræður og sífellt kemur betur í ljós að samfélagsábyrgð og ábyrg starfsemi hafa jákvæð áhrif á rekstur fyrirtækja. Að auki blasa við stór og brýn verkefni á borð við umhverfis- og loftslagsmál sem krefjast víðtækrar samvinnu allra, almennings, fyrirtækja og opinberra aðila. Landsbankinn vill vera í fararbroddi þegar kemur að ábyrgð fyrirtækja og mun því halda áfram að finna leiðir til að sinna samfélagsábyrgð og stunda ábyrg bankaviðskipti.
