Spá­um 0,25 pró­sentu­stiga stýri­vaxta­hækk­un

Verðbólga loks á niðurleið og í takt við væntingar

Verðbólguhorfur versnuðu í vetur og vor þrátt fyrir hækkandi vexti og suma mánuði var verðbólgan þó nokkuð meiri en spár gerðu ráð fyrir. Í sumar fór loks að rofa til og verðbólgumælingar voru í takt við spár í júní og júlí. Í júlí fór verðbólgan úr 8,9% í 7,6%. Þessi mikla lækkun skýrðist fyrst og fremst af því að júlímælingin í fyrra datt út úr ársverðbólgunni, en þann mánuð hækkaði verðlag um 1,2% á milli mánaða. Verðlag stóð því sem næst í stað á milli mánaða í júlí í ár, hækkaði aðeins um 0,03%. Leita þarf aftur til ársins 2017 til að finna svo litla breytingu á vísitölunni á milli mánaða.

Íbúðamarkaður hefur líka haldið áfram að kólna. Vísitala íbúðaverðs á höfuðborgarsvæðinu lækkaði um 1,1% milli mánaða í júní og um 0,8% í júlí.

Árshækkun vísitölunnar er komin niður í 0,8% og hefur ekki verið lægri síðan í janúar 2011. Árshækkunin náði hámarki í 25,5% í júlí í fyrra og hefur lækkað statt og stöðugt síðan.

Eftir því sem verðbólgan jókst á síðasta ári og við upphaf þessa árs varð hún einnig sífellt almennari í þeim skilningi að þeim undirliðum sem höfðu hækkað verulega í verði fjölgaði hlutfallslega. Í fyrstu var verðbólgan mestmegnis drifin áfram af hækkandi húsnæðisverði en eftir því sem ró hefur færst yfir fasteignamarkaðinn hafa aðrir undirliðir neysluverðsvísitölunnar tekið við sér, ekki síst verð á þjónustu og innfluttum vörum. Nú hefur þeim undirliðum fjölgað hlutfallslega sem hafa hækkað um minna en 2,5% á síðasta árinu og undirliðum sem hafa hækkað um meira en 10% hefur ekki fjölgað eins og áður.

Væntingar örlítið betri - fleiri telja taumhaldið hæfilegt

Samkvæmt niðurstöðum könnunar Seðlabankans á væntingum markaðsaðila, sem birtar voru í morgun, hafa væntingar um verðbólgu staðið nokkurn veginn í stað frá því í maí. Markaðsaðilar gera ráð fyrir að verðbólgan verði komin niður í 7,3% á fjórða ársfjórðungi þessa árs og niður í 5% á þriðja fjórðungi næsta árs.

Þá telja nú mun fleiri en fyrir síðasta fund peningastefnunefndar að taumhald peningastefnunnar sé hæfilegt og mun færri telja taumhaldið of laust.

Vaxtahækkanir loks að tempra eftirspurn

Það er fleira en hjaðnandi verðbólga sem styður þá kenningu að nefndin muni taka mun minna skref í næstu viku en á síðustu fundum. Helst ber að nefna að vaxtahækkanir virðast loks farnar að slá á innlenda eftirspurn.

Einkaneysla var kröftug í byrjun árs og jókst um 4,9% á milli ára. Þegar peningastefnunefnd hittist síðast virtust vaxtahækkanir enn duga skammt til að tempra innlenda eftirspurn og í fundargerð nefndarinnar kom fram að „þótt árangur peningastefnunnar væri orðinn greinilegur á húsnæðismarkaði væru fáar aðrar skýrar vísbendingar um viðsnúning“.

Nú eru aftur á móti komnar fram nokkuð skýrar vísbendingar um viðsnúning í innlendri eftirspurn. Einkaneysla á öðrum fjórðungi liggur ekki fyrir en samdráttur í kortaveltu Íslendinga á fjórðungnum bendir til þess að einkaneysla kunni að hafa dregist saman. Kortavelta Íslendinga innanlands hefur nú dregist saman fimm mánuði í röð og heildarkortaveltan fjóra mánuði í röð, eftir að hafa aukist nær viðstöðulaust frá ágúst 2021. Heildarkortaveltan dróst saman um 0,6% á milli ára í júlí, á föstu verðlagi og um 1,5% innanlands. Samdrátturinn er þó nokkuð minni en mánuðina þrjá á undan - í júní dróst heildarkortaveltan til dæmis saman um 7,5% og um 8,4% innanlands.

Fleira en vaxtastig kann að styðja við temprun eftirspurnarinnar. Síðustu mánuði hefur hægt á kaupmáttaraukningu og kaupmáttarþróunin milli ára hefur staðið í stað eða dregist saman suma mánuði, eftir að hafa aukist samfellt í rúm 12 ár þar til um mitt ár í fyrra. Heimilin hafa því líklega minna svigrúm til að auka neyslu en áður.

Í ljósi alls þessa teljum við að peningastefnunefnd fari varlega í vaxtahækkanir og láti 0,25 prósentustig nægja. Í nýjustu hagspánni sem við gáfum út í lok apríl gerðum við ráð fyrir 3,2% hagvexti á þessu ári. Betri hagvaxtarhorfur hér á landi en víðast hvar í löndunum í kringum okkur hafa líklega auðveldað peningastefnunefnd ákvarðanir um hraðar vaxtahækkanir þar sem minni hætta hefur verið á að vaxtahækkanirnar keyri hagkerfið í samdrátt. Í ljósi vísbendinga um samdrátt í einkaneyslu er þó líklegt að nefndin hægi á vaxtahækkunum, enda ákjósanlegast að ná tökum á verðbólgu án samdráttar.

Einnig ber að hafa í huga að áhrif vaxtahækkana komu hraðast fram á fasteignamarkaði, strax síðasta haust, og verðþróun á þeim markaði hefur gjörbreyst. Hækki vextir mikið meira kann að vera hætt við því að markaðurinn frjósi og verðlækkanir verði viðvarandi í einhvern tíma.

Björninn ekki unninn þótt verðbólgan fari loks hjaðnandi

Til mikils er að vinna til að tryggja að verðbólgan hjaðni áfram og Seðlabankanum er mikið í mun að halda verðbólguvæntingum í skefjum, ekki síst í ljósi þess hversu stutt er í kjaraviðræður. Síðasta haust fóru kjaraviðræður af stað í skugga tæprar 10% verðbólgu og það var ekki síst vegna óvissu um verðbólguþróun sem útkoman varð að samningarnir giltu aðeins í eitt ár. Í lok árs losna fyrstu samningarnir og væntingar um verðbólgu næstu mánuði hljóta að hafa áhrif á viðræðurnar. Launafólk sem býst við þrálátri verðbólgu er líklegra til að krefjast meiri launahækkana til þess að verja kaupmáttinn. Ríflegar launahækkanir kunna svo að ýta undir verðbólguna. Að gefnum hærri launakostnaði eru fyrirtæki líklegri til að hækka verð á vörum og þjónustu og kröftug eftirspurn gerir þeim einnig betur kleift að velta kostnaðarhækkunum út í verðlag.

Peningastefnunefnd hefur verið tíðrætt um mikilvægi þess að koma í veg fyrir víxlverkun launa og verðlags og sér sig sennilega knúna til að minna á að Seðlabankinn muni áfram beita sér til þess að stuðla að verðstöðugleika. Því teljum við að þótt verðbólguþróunin virðist á réttri leið og vaxtahækkanir séu farnar að hafa áhrif á innlenda eftirspurn þætti peningastefnunefnd óvarlegt að tilkynna um óbreytt vaxtastig. Spennan á vinnumarkaði er enn greinileg, atvinnuleysi var aðeins 2,8% í júlí, launavísitalan hefur hækkað um 11% á síðustu 12 mánuðum og áfram er eftirspurn eftir starfsfólki. Spennan bætir samningsstöðu launafólks í kjaraviðræðum og ýtir auk þess undir launaskrið.

Einnig vakti athygli að ferðir Íslendinga til útlanda hafa aldrei verið fleiri í júlímánuði en í ár, sem bendir til þess að þótt kortaveltan fari minnkandi hafi fólk enn ráð á að ferðast.

Nefndin taldi horfur á frekari hækkun

Í lok yfirlýsingarinnar sem fylgdi síðustu tilkynningu nefndarinnar kom fram að horfur væru á að hækka þyrfti vexti enn frekar. Verðbólguþróunin síðan hefur verið nokkurn veginn í takt við spá Seðlabankans frá þeim tíma. Við gerum ráð fyrir að nefndin telji enn þörf á að herða taumhaldið, en þó aðeins lítillega í bili, ekki síst til að senda skýr skilaboð til vinnumarkaðarins í aðdraganda kjarasamninga. Sjö vikur eru á milli næstu tveggja funda og því hefur nefndin tækifæri til að hækka vexti aftur strax í október ef hún telur þörf á.

Fyrirvari