Hæg­ir á hag­vexti og einka­neysla á mann dregst sam­an

Hagvöxtur mældist 4,5% á öðrum ársfjórðungi, samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar. Eins og við var að búast benda tölurnar til þess að hægt hafi á hagkerfinu, en hagvöxtur mældist 7,1% á fyrsta ársfjórðungi. Vaxtahækkanir hafa tekið að tempra innlenda eftirspurn á sama tíma og hægt hefur á vexti kaupmáttar á síðustu misserum. Einkaneysla jókst örlítið en vegna hraðrar fólksfjölgunar dróst hún saman á mann.
Fataverslun
31. ágúst 2023

Samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar mældist 4,5% hagvöxtur á öðrum ársfjórðungi, þó nokkuð minni en á fyrsta ársfjórðungi þegar hann var 7,1%. Alls mældist 5,8% hagvöxtur á fyrstu sex mánuðum ársins.

Einkaneysla jókst örlítið en einkaneysla á mann dróst saman

Einkaneysla jókst að raungildi um 0,5% á öðrum ársfjórðungi frá því á sama tímabili í fyrra, mun minna en á fyrsta ársfjórðungi, þegar hún jókst um 4,6%, samkvæmt nýjasta mati. Þessi örlitla aukning á öðrum ársfjórðungi varð á sama tíma og landsmönnum fjölgaði um 3,4% og einkaneysla á mann dróst því saman, um 2,8%. Heildareinkaneyslan er því nokkurn veginn sú sama og fyrir ári síðan en skiptist nú á mun fleiri einstaklinga. Til þess að meta lífskjaraþróun er hjálplegra að horfa á einkaneyslu á mann en heildareinkaneyslu.

Eins og við spáðum í apríl hefur vöxtur einkaneyslu dregist verulega saman frá því í upphafi árs og raunar bentu mánaðarleg gögn um kortaveltu til þess að einkaneyslan hefði jafnvel dregist nokkuð saman á ársfjórðungnum. Það er ekki síst þessi viðsnúningur í einkaneyslu sem veldur því að það hægir á hagvexti á árinu.

Hægari vöxt einkaneyslu má líklega skýra með nokkrum samverkandi þáttum. Í upphafi árs er líklegt að áhrif ríflegra launahækkana hafi trompað áhrif hækkandi vaxta og haldið uppi kröftugri einkaneyslu. Eftir því sem leið á árið sló hækkandi vaxtastig svo loks á innlenda eftirspurn en hækkandi vöxtum er meðal annars ætlað að hamla neyslugetu fólks með því að hækka lánaafborganir og eins hefta neysluvilja þeirra sem hafa hug á því að nýta betri ávöxtun sparifjár. Á sama tíma hefur hægt á kaupmáttaraukningu og kaupmáttur dregist saman suma mánuði sem takmarkar getu heimila til þess að auka neyslu. Þá virðast heimilin hafa átt uppsafnaðan sparnað eftir faraldurinn sem þau hafa nú gengið verulega á, sem eins dregur úr svigrúmi til þess að auka neyslu. Launahækkanir samkvæmt nýjustu kjarasamningum teygðust þó fram á mitt þetta ár sem, ásamt fólksfjölgun, kom líklega í veg fyrir að einkaneyslan drægist saman á öðrum ársfjórðungi.

Samneysla eykst einnig hlutfallslega minna en mannfjöldi

Samneysla eykst í heild álíka mikið og síðustu ársfjórðunga, um 1,6% milli ára. Rétt eins og þegar einkaneysla er skoðuð er vert að hafa í huga að á sama tíma fjölgaði landsmönnum um 3,4% og samneysla á mann dróst því saman.

Fjármunamyndun jókst lítillega en óvissa um íbúðafjárfestingu

Fjármunamyndun jókst lítillega milli ára, eða um 1,6% að raunvirði. Eins og á fyrsta ársfjórðungi jókst atvinnuvegafjárfesting milli ára, en fjárfesting í íbúðarhúsnæði og fjárfesting hins opinbera dróst saman, aðallega vegna minna umfangs í opinberum framkvæmdum sveitarfélaga.

Hagstofan telur ástæðu til að taka sérstaklega fram í fréttatilkynningu að „nokkur óvissa ríki um gæði grunngagna“ um fjárfestingu í íbúðarhúsnæði. Samkvæmt þjóðhagsreikningum dróst íbúðafjárfesting saman um 5,4% á milli ára á öðrum ársfjórðungi en samdrátturinn stemmir mjög illa við gögn Hagstofunnar sem sýna samfellda aukningu í veltu í byggingariðnaði samkvæmt VSK-skýrslum og hraða fjölgun starfsfólks í byggingargeiranum. Þó kann vel að vera að upp að einhverju marki hafi hærra vaxtastig hægt á fjárfestingu í íbúðarhúsnæði.

Vöruútflutningur dróst saman en ferðaþjónustan leiðir enn þjónustuútflutning

Útflutningur jókst um 7,9% á milli ára á öðrum ársfjórðungi. Þessa aukningu má að öllu leyti rekja til meiri þjónustuútflutnings, þar sem vöruútflutningur dróst saman um 0,9% frá sama tímabili í fyrra, á meðan þjónustuútflutningur jókst um 19,5%. Um 85% af aukningunni í þjónustuútflutningi má svo rekja til ferðaþjónustunnar. Ferðaþjónustan virðist hafa náð sér að fullu eftir samdráttinn í faraldrinum. Ferðamenn á öðrum ársfjórðungi voru til að mynda um 38% fleiri en á sama tíma í fyrra og er fjöldinn síðustu mánuði sambærilegur fjöldanum á metárinu 2018.

Af aflatölum sem Hagstofan birtir má ætla að samdráttur í útflutningi skýrist ekki síst af minni útflutningi á sjávarafurðum, sem hélt áfram að dragast saman milli ára á öðrum ársfjórðungi. Aftur á móti virðist útflutningur á áli og álafurðum hafa aukist nokkuð á milli ára á öðrum fjórðungi.

Íslendingar ferðast minna til útlanda

Innflutningur jókst um 1,1% miðað við annan ársfjórðung í fyrra og virðist því töluvert hafa hægt á innflutningsvexti. Vöruinnflutningur jókst um 2,3% miðað við sama fjórðung í fyrra en þjónustuinnflutningur dróst saman um 0,8%. Það sem vegur þyngst í innfluttri þjónustu er ferðalagaliðurinn, en Íslendingar virðast hafa ferðast minna til útlanda á öðrum ársfjórðungi í ár en í fyrra.

Alls höfðu utanríkisviðskipti 3,2 prósentustiga áhrif til hækkunar á hagvexti.

Birgðir sjávarafurða dragast saman

Liðurinn birgðabreytingar er reiknaður fyrir birgðir af innfluttum olíuvörum og birgðir útflutningsfyrirtækja og samanstendur af óseldri framleiðslu fyrirtækja í orkufrekum iðnaði og í sjávarútvegi. Birgðir í heild drógust saman um 17,5 milljarða króna á verðlagi ársins á öðrum árfjórðungi. Þetta skýrist að mestu af lækkun í útflutningsbirgðum sjávarafurða, en birgðir í sjávarútvegi aukast að jafnaði á fyrsta ársfjórðungi en minnka síðan þegar líður á árið.

Hagstofan endurskoðaði hagvöxt í fyrra og hitteðfyrra

Hagstofan endurskoðaði tölur um hagvöxt í fyrra og hitteðfyrra og mældist hagvöxtur hærri en í fyrri tölum. Í stað 4,3% hagvaxtar árið 2021 og 6,4% hagvaxtar árið 2022 telur Hagstofan nú að hagvöxtur hafi verið 4,5% árið 2021 og 7,2% árið 2022. Hagstofan mun næst endurskoða þessar tölur í febrúar á næsta ári.

Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara.

Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti.

Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
Þú gætir einnig haft áhuga á
Flugvöllur, Leifsstöð
19. des. 2024
Verðbólga stendur í stað á milli mánaða
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,39% á milli mánaða í desember, samkvæmt nýbirtum tölum Hagstofu Íslands. Ársverðbólga stendur því í stað í 4,8%. Við eigum enn von á að verðbólga hjaðni næstu mánuði og verði komin niður í 3,9% í mars.
Símagreiðsla
17. des. 2024
Kröftug kortavelta í aðdraganda jóla 
Kortavelta landsmanna færist enn í aukana þrátt fyrir hátt vaxtastig. Innlán heimila hafa vaxið og yfirdráttur ekki aukist. Erlendir ferðamenn hér á landi eyða líka þó nokkuð fleiri krónum en á sama tíma í fyrra. 
Greiðsla
16. des. 2024
Munu lægri vextir leiða til meiri neyslu?
Seðlabankinn hóf vaxtalækkunarferlið í október með 25 punkta lækkun og fylgdi því eftir með 50 punkta lækkun í nóvember. Þetta gerði bankinn rétt fyrir mestu neyslutíð ársins, með öllum sínum tilboðsdögum og jólainnkaupum.
Flutningaskip við Vestmannaeyjar
16. des. 2024
Vikubyrjun 16. desember 2024
Í vikunni fáum við vísitölur íbúðaverðs og leiguverðs frá HMS og vísitölu neysluverðs frá Hagstofunni en við gerum ráð fyrir lítilsháttar hjöðnun verðbólgu úr 4,8% í 4,7%. Um 9,3% fleiri erlendir ferðamenn komu til landsins í nóvember en á sama tíma í fyrra og skráð atvinnuleysi var 0,3 prósentustigum meira en það var í nóvember í fyrra. Seðlabanki Evrópu og Seðlabanki Sviss lækkuðu vexti í síðustu viku og það er vaxtaákvörðun hjá Seðlabanka Bandaríkjanna og Englandsbanka í þessari viku.
Ferðamenn á jökli
12. des. 2024
Aldrei fleiri ferðamenn í nóvembermánuði
Um 162.000 ferðamenn komu til landsins í nóvember, samkvæmt talningu ferðamálastofu. Ferðamenn voru 9,3% fleiri en á sama tíma í fyrra og hafa aldrei verið fleiri í nóvembermánuði. Gagnavandamál voru áberandi í ár og tölur um fjölda ferðamanna, erlenda kortaveltu og gistinætur útlendinga hafa allar verið endurskoðaðar á árinu.
Flugvél
9. des. 2024
Spáum 4,7% verðbólgu í desember
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,35% á milli mánaða í desember og að verðbólga hjaðni úr 4,8% í 4,7%. Flugfargjöld til útlanda og húsnæðisliðurinn hafa mest áhrif til hækkunar í mánuðinum. Við eigum von á áframhaldandi hjöðnun næstu mánuði og að ársverðbólga verði komin niður í 3,9% í mars á næsta ári.
9. des. 2024
Vikubyrjun 9. desember 2024
Í vikunni fáum við tölur um fjölda ferðamanna sem komu hingað til lands í nóvember og skráð atvinnuleysi í október. Í síðustu viku birti Seðlabankinn tölur um viðskiptajöfnuð við útlönd á þriðja ársfjórðungi þar sem í ljós kom að minni afgangur var en á sama tíma í fyrra. Seðlabankinn birti einnig fundargerð peningastefnunefndar sem sýnir að allir nefndarmenn voru sammála um að lækka vexti um 0,5 prósentustig í síðasta mánuði.
Flutningaskip
5. des. 2024
Afgangur á 3. ársfjórðungi, en að öllum líkindum halli á árinu
Afgangur mældist á viðskiptum við útlönd á þriðja ársfjórðungi. Það var halli á vöruskiptum, frumþáttatekjum og rekstrarframlögum, sem afgangur á þjónustuviðskiptum náði þó að vega upp, enda háannatími ferðaþjónustu. Það sem af er ári mælist samt það mikill halli að nær öruggt er að það mælist halli á árinu í heild.
3. des. 2024
Fréttabréf Greiningardeildar 3. desember 2024
Mánaðarlegt fréttabréf frá Greiningardeild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Sendibifreið og gámar
2. des. 2024
Vikubyrjun 2. desember 2024
Í síðustu viku bárust upplýsingar um að verðbólga hefði lækkaði úr 5,1% niður í 4,5% í nóvember og að landsframleiðslan hefði dregist saman um 0,5% að raunvirði á milli ára á þriðja ársfjórðungi. Í vikunni birtir Seðlabankinn tölur um viðskiptajöfnuð við útlönd, fundargerð peningastefnunefndar og yfirlýsingu fjármálastöðugleikanefndar.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur