Ábyrg­ar fjár­fest­ing­ar hafa áhrif á fram­tíð­ina

Vigdís Sif Hrafnkelsdóttir, viðskiptastjóri hjá Eignastýringu Landsbankans

Meðfylgjandi grein eftir Vigdísi Sif Hrafnkelsdóttur, viðskiptastjóra hjá Eignastýringu Landsbankans birtist í Viðskiptablaðinu 20. október.

Mannkynið er á vafasamri vegferð þegar kemur að nýtingu auðlinda jarðar. Ban Ki-moon, aðalritari Sameinuðu þjóðanna, orðaði þetta með mjög skýrum í ræðu sem hann flutti á ráðstefnu Artic Circle 8. október sl. Ban Ki-moon sagði að það væri ekkert plan B – við hefðum bara eina plánetu. Öll berum við ábyrgð á því að ekki verði gengið um of á auðlindir jarðar og að dregið verði úr mengun. Umræða um sjálfbærni snýst um þessa ábyrgð.

Meðal stjórnenda fyrirtækja, starfsfólks og fjárfesta vex þeirri skoðun sífellt ásmegin að þegar fjallað er um arðsemi fyrirtækja dugi ekki að líta eingöngu á fjárhagslegan ávinning. Einnig verði að taka tillit til áhrifa á umhverfið, náttúruna og samfélagið.

Á Íslandi hefur fremur lítið verið fjallað um þessi mál, þótt áhuginn fari vissulega vaxandi. Erlendis hefur á hinn bóginn orðið mikil vakning meðal fjárfesta í þessum efnum. Ein skýringin er vafalaust sú að fjölmörg dæmi eru um að fyrirtæki sem setja sér skýr markmið í umhverfis- og samfélagsmálum nái betri árangri. Slík fyrirtæki sjá fremur fyrir líklegar lagabreytingar, t.d. á sviði umhverfismála, og geta þannig náð samkeppnisforskoti. Hættan á orðsporstjóni er yfirleitt minni. Skýr stefna um sjálfbærni styrkir þannig reksturinn en óskýr stefna eða stefnuleysi getur leitt til taps.

Þvoið gallabuxurnar sjaldnar og úr köldu vatni

Á morgunfundi Landsbankans um ábyrgar fjárfestingar 29. september sl. benti Gil Friend, einn helsti sérfræðingur heims um sjálfbærni, á að það borgar sig að vera „grænn“. Hann nefndi fjölmörg dæmi, m.a. af Levi Strauss-gallabuxnaframleiðandanum. Levi‘s ákvað að draga úr mengun, bæði með því að breyta þvottaleiðbeiningum á gallabuxunum, þannig að nú er mælt með að þvo buxurnar sjaldan og úr köldu vatni, og með því að breyta framleiðsluaðferðum. Auk þess að stuðla að minni sóun batnaði ímynd fyrirtækisins og nýir markaðir tóku við sér. Þetta dæmi sýnir að upplýsingar um umhverfisstefnu og samfélagsábyrgð geta verið jafn mikilvægar fyrir fjárfesta og aðrar upplýsingar um reksturinn, s.s. um sjóðsstreymi, skuldir og eignir. Dæmin eru mun fleiri.

Viðbótarviðmið við greiningu fjárfestinga

PRI (Principles for Responsible Investment) eru alþjóðleg samtök fjárfesta sem stofnuð voru árið 2006 fyrir tilstuðlan Kofi Annan, þáverandi aðalritara SÞ. Markmið samtakanna er að innleiða ákveðin grundvallarviðmið um ábyrgar fjárfestingar. Aðildarfélögum hefur fjölgað hratt frá stofnun og eru þau nú yfir 1.500. Í apríl sl. voru eignir í umsýslu aðildarfélaga PRI að verðmæti 1.400.000 milljarðar Bandaríkjadala. Þau fyrirtæki sem gangast undir reglur PRI skuldbinda sig til að veita upplýsingar um hvernig tekið er tillit til áhrifa á umhverfið, samfélagsins og stjórnarhátta. Með PRI varð því til verkfæri sem fjárfestar geta notað til að meta stefnu fyrirtækja í þessum efnum. Landsbankinn gerðist aðili að PRI haustið 2013, fyrstur íslenskra fjármálafyrirtækja, og kynnti í kjölfarið stefnu bankans í ábyrgum fjárfestingum.

Landsbankinn tilkynnti nýlega að við greiningu á fyrirtækjum á vegum Hagfræðideildar Landsbankans mun þessum þáttum verða gefinn aukinn gaumur og tillit tekið til þeirra við mat á fjárfestingarkostum. Við erum ekki ein um stíga þessi skref. Páll Harðarson, forstjóri Kauphallarinnar á Íslandi, greindi frá því á morgunfundi Landsbankans 29. september sl. að Kauphöllin myndi gefa út ítarlegar leiðbeiningar til útgefenda verðbréfa um birtingu á upplýsingum um stefnu þeirra um ábyrgar fjárfestingar og samfélagsábyrgð. Kauphallirnar á Norðurlöndunum væru algjörlega sammála um að leita eftir samstarfi við fyrirtæki í þessum málaflokki en ekki yrðu settar nýjar reglur.

Stórir fjárfestar í aðalhlutverki

Þróunin hér á landi hefur verið jákvæð en um leið er ljóst að við þurfum að spýta í lófana. Íslenski markaðurinn er eftirbátur Norðulandanna í þessum efnum. Hér á landi er lykilatriði að stórir áhrifamiklir fjárfestar eins og lífeyrissjóðirnir verði leiðandi í þessari þróun og það er ljóst að lífeyrissjóðirnir hafa sett málið á dagskrá. Lífeyrissjóður verslunarmanna, Sameinaði lífeyrissjóðurinn og LSR hafa valið sömu leið og Landsbankinn þ.e. skrifað undir PRI-reglur Sameinuðu þjóðanna. Stefna um ábyrgar fjárfestingar er þó alls ekki eingöngu fyrir stærri fyrirtæki og fjárfesta. Minni fyrirtæki geta einnig markað sér stefnu í þessum málaflokki og hún þarf ekki nauðsynlega að vera fullmótuð eða ítarleg. Aðalatriðið er að setja sér stefnu og byrja að vinna eftir henni.