Veikasti hlekkurinn í vörnum gegn netsvikum erum við sjálf. Fólk hefur til dæmis smellt á hlekk sem kom í tölvupósti eða SMSi eða var á samfélagsmiðli á borð við Facebook og Instagram og freistast til að skoða spennandi auglýsingu um „fjárfestingartækifæri“. Í öðrum tilvikum hefur fólk talið sig vera að fjárfesta í bitcoin en slík svik byrja gjarnan á því að þolandinn smellir á hlekk á netinu eða á samfélagsmiðlum. Einnig eru dæmi um að fólk fái símtöl frá svikahröppum þar sem reynt er að gabba það til að fjárfesta eða millifæra.
Ræðum saman um netöryggi
Mörg dæmi eru um að fólk tapi fleiri milljónum til fjársvikara á netinu, jafnvel öllu sparifé sínu og sitji jafnvel eftir með skuldir. Þetta hefur bæði mikil áhrif á þolandann en einnig fjölskyldu og ástvini. Þegar fólk festist í svikamyllu breytist hegðun þess gjarnan. Þess vegna er mikilvægt að þekkja einkennin en ég fjallaði um þau í grein um Tinder-svindlarann og hætturnar á netinu.
Nokkrar þekktar aðferðir fjársvikara í netsvikum
Við í Landsbankanum höfum fjallað töluvert um aðferðir fjársvikara og á vefnum okkar er m.a. að finna mjög góð myndbönd um skilaboðasvik og ástarsvik sem beinast gegn einstaklingum og fyrirmælafölsun sem beinist einkum gegn starfsfólki fyrirtækja. Hér eru nokkur dæmi um algengar aðferðir:
- Sendir eru tölvupóstar eða SMS sem líta út fyrir að koma frá t.d. bönkum, flutningsfyrirtækjum eða streymisveitum. Ef smellt er á hlekkinn í póstinum eða SMSinu opnast fölsk síða sem lítur út fyrir að vera vefsíða viðkomandi fyrirtækis. Ef þú slærð inn kortaupplýsingar eða notandanafn og lykilorð fyrir netbankann eru svikararnir komnir með þessar upplýsingar. Bankar senda þér aldrei hlekki sem leiða inn á innskráningarsíðu netbanka eða apps.
- Facebook-síður þekktra fyrirtækja eru falsaðar og síðan er settur af stað Facebook-leikur með vinningum. Í framhaldinu eru send skilaboð með Messenger þar sem tilkynnt er um vinning og óskað eftir kortaupplýsingum til að hægt sé að leggja vinningsupphæðina inn á kortið.
- Birtar eru falskar Facebook-fréttir með gylliboðum um að auðvelt sé að græða með því að fjárfesta í erlendum hlutabréfum eða í rafmynt á borð við bitcoin.
Hvernig verjumst við netsvikum?
Besta vörnin gegn netsvikum eru fræðsla og umræða. Því meira sem við tölum um fjársvik á netinu og aðferðirnar sem svikararnir beita, því betur vitum við hvað skal varast. Hér eru nokkrar góðar reglur sem við höfum áður bent á í fræðsluefninu okkar:
- Ef það er of gott til að vera satt þá er það yfirleitt ekki satt. Þetta á sérstaklega við um boð um ýmiskonar fjárfestingar.
- Notaðu öruggar greiðslusíður þegar þú verslar á netinu eða ert að greiða fyrir þjónustu.
- Farðu mjög varlega þegar þú færð tölvupóst eða SMS sem inniheldur hlekki.
- Ef þú áttir ekki von á skilaboðum frá viðkomandi aðila skaltu fara sérstaklega varlega. Ertu alveg viss um að skilaboðin séu ekki svikaboð?
- Allir korthafar sem eru með Visa-greiðslukort eru skráðir í þjónustuna Visa Secure. Það þýðir að þegar þú notar greiðslukortið þitt hjá vefverslunum sem eru með merkið „Verified by Visa“ færð þú sent SMS með einnota lykilorði (e. secure code). Í skilaboðunum koma einnig fram upplýsingar um upphæð greiðslunnar, gjaldmiðil og nafn söluaðila. Það er algjört lykilatriði að lesa SMSið vel og ganga úr skugga um að allar upplýsingar séu réttar, s.s. að fjárhæðin og gjaldmiðillinn séu rétt.
- Við fjölluðum nánar um öryggi í kortaviðskiptum í öðrum pistli.
Svikararnir bjóðast til að endurheimta féð
Í starfi mínu hjá Regluvörslu Landsbankans hef ég séð mörg dæmi um að fólk sem verður fyrir fjársvikum á netinu er oft í meiri hættu á að verða fyrir endurteknum svikum. Ég þekki m.a. dæmi um að þegar glæpamönnum hefur tekist að svíkja út fé hafa þeir aftur samband – annað hvort í gegnum tölvu eða með símtali – og bjóða fram aðstoð við að endurheimta féð! Svikararnir reyna síðan að blekkja þolandann til að greiða fyrir ýmsan kostnað sem tengist þjónustunni, eins og skjalagerð og lögfræðikostnað. Síðan innheimta þeir þóknun af þeim fjármunum sem þeir segjast hafa endurheimt. Allt er þetta þó gert í blekkingarskyni og þolandinn tapar enn meiri fjármunum.
Enginn vill verða fyrir því að tapa peningum í hendur fjársvikara. Förum varlega á netinu og ræðum hætturnar við ættingja og vini sem ekki eru vön að stunda verslun eða viðskipti á netinu. Það getur margborgað sig, fjárhagslega og andlega.
Landsbankinn hefur birt mikið af fræðsluefni um netöryggi og ég mæli eindregið með að þið kynnið ykkur það.
