Kröftugur hagvöxtur á fyrsta ársfjórðungi
Samkvæmt fyrsta mati Hagstofunnar mældist 7,0% hagvöxtur á fyrsta ársfjórðungi. Þetta er nokkur viðsnúningur frá fjórða ársfjórðungi 2022 þegar mældist 3,1% hagvöxtur. Þar áður hafði hagvöxtur mælst yfir 6% samfellt síðan á þriðja ársfjórðungi 2021. Nú hefur hagkerfið vaxið átta ársfjórðunga í röð, en samdráttur milli ára mældist síðast á fyrsta ársfjórðungi 2021.
Einkaneysla og utanríkisviðskipti til hækkunar á hagvexti
Einkaneysla jókst um 4,9% á milli ára og samneysla um 1,7% á meðan fjármunamyndun var nokkurn veginn óbreytt. Útflutningur jókst um 10,8% og innflutningur um 3,7% á milli ára. Nær óbreytt fjármunamyndun skýrist af því að fjárfesting í íbúðarhúsnæði og fjárfesting í skipum og flugvélum dróst saman milli ára, en almenn atvinnuvegafjárfesting, þ.e. án stóriðju, skipa og flugvéla, jókst verulega milli ára níunda ársfjórðunginn í röð. Þar sem útflutningur jókst mun meira en innflutningar höfðu utanríkisviðskipti áhrif til hækkunar á hagvexti og var hagvöxtur því nokkuð meiri en sem nemur aukningu í þjóðarútgjöldum, en þau jukust um 4,5% milli ára.
Einkaneysla jókst áttunda ársfjórðunginn í röð
Einkaneysla jókst um 4,9% á milli ára á fyrsta ársfjórðungi. Vöxturinn er nokkurn veginn í takt við það sem ætla mátti út frá þróun kortaveltu á ársfjórðungnum. Í aprílspá okkar er gert ráð fyrir að einkaneysla aukist aðeins um 2,4% á árinu 2023 og til þess að spáin gengi eftir þyrfti að hægja nokkuð á einkaneyslunni það sem eftir líður árs.
Þessi kröftuga einkaneysla skýrist líklega fyrst og fremst af þeim miklu launahækkunum sem samið var um á stórum hluta vinnumarkaðarins í upphafi árs og undir lok síðasta árs. Einnig má vera að einhverjir geti enn gengið á þann sparnað frá tímum faraldursins þegar kaupmáttur jókst (og hafði aukist samfellt árin á undan) á meðan tækifæri til neyslu voru takmörkuð vegna ferða- og samkomutakmarkana.
Vísitala neysluverðs hefur hækkað álíka mikið og vísitala launa á síðustu tólf mánuðum og kaupmáttur því staðið nokkurn veginn í stað. Vaxtahækkanir ættu að hamla neyslugetu þeirra sem hafa lán með fljótandi vöxtum og eins hefta neysluvilja þeirra sem hafa hug á því að nýta betri ávöxtun sparifjár. Því er óvíst að einkaneyslan haldi áfram að aukast jafnmikið og hún gerði á fyrsta ársfjórðungi, en einkaneysla hefur nú aukist umfram kaupmátt átta ársfjórðunga í röð. Þó ber að hafa í huga að kjarasamningar á opinbera markaðnum voru samþykktir á öðrum ársfjórðungi og launavísitalan hækkaði um 1,6% í apríl. Það hlýtur að ýta undir einkaneysluna á öðrum ársfjórðungi.
Viðsnúningur í fjármunamyndun
Tekið hefur að hægja á fjármunamyndun, en hún dróst saman um 0,1% á milli ára. Þetta er nokkur viðsnúningur en fjárfesting hafði þar til nú aukist samfellt milli ára sjö ársfjórðunga í röð. Það sem kom mest á óvart varðandi fjárfestingu var að íbúðafjárfesting dróst saman um 14,4% milli ára. Samdrátturinn kann að skýrast af hækkandi vaxtastigi sem bæði þyngir róður fyrirtækja og temprar eftirspurn á kaupendahliðinni. Samkvæmt könnunum Seðlabankans meðal stjórnenda fyrirtækja er einnig skortur á starfsfólki í byggingarstarfsemi sem kann að vera flöskuháls í uppbyggingu íbúða.
Fjárfesting í skipum, flugvélum og tengdum búnaði dróst saman um 68%, en þó ber að nefna að sá liður er mjög sveiflukenndur. Almenn atvinnuvegafjárfesting jókst um 9,6% á milli ára og níunda ársfjórðunginn í röð jókst almenn atvinnuvegafjárfesting milli ára. Fjárfesting hins opinbera jókst um 7,1% milli ára sem ætla má að skýrist meðal annars af uppbyggingu nýs Landspítala.
Ferðaþjónustan leiðir enn útflutningsvöxt
Útflutningur jókst um 10,8% milli ára á fyrsta ársfjórðungi. Hann jókst lítillega frá síðasta ársfjórðungi sem skýrist nær eingöngu af 24,7% aukningu í þjónustuútflutningi á meðan vöruútflutningur jókst aðeins um 1,1%. Aukinn þjónustuútflutning má að langmestu leyti rekja til aukinnar útfluttrar ferðaþjónustu. Um 420 þúsund erlendir ferðamenn komu til landsins á fyrsta ársfjórðungi sem er 71% aukning frá sama tíma í fyrra, þegar ferðamenn voru 245 þúsund á sama tímabili.
Ferðamönnum fækkaði gífurlega í faraldrinum og eftir að ferðatakmörkunum var aflétt átti ferðaþjónustan inni töluverðan vöxt, mun meiri en aðrar útflutningsgreinar. Nú þegar umsvifin í ferðaþjónustu eru að nálgast það sem var fyrir faraldur hefur hægt lítillega á vextinum.
Innflutningur jókst minna
Innflutningur jókst um 3,7% miðað við fyrsta ársfjórðungi í fyrra og hefur hægt töluvert á vextinum. Vöruinnflutningur dróst saman um 0,2% miðað við sama fjórðung í fyrra en þjónustuinnflutningur jókst um 12,4%. Það sem vegur þyngst í innfluttri þjónustu er ferðalagaliðurinn. Íslendingar ferðuðust meira til útlanda í ár en í upphafi árs í fyrra, enda gætti þá enn áhrifa af ferðatakmörkunum.
Birgðir sjávarafurða aukast óvenjumikið
Liðurinn birgðabreytingar er reiknaður fyrir birgðir af innfluttum olíuvörum og birgðir útflutningsfyrirtækja og samanstendur af óseldri framleiðslu fyrirtækja í orkufrekum iðnaði og í sjávarútvegi. Birgðir í heild jukust um 38,5 milljarða króna á verðlagi ársins á fyrsta árfjórðungi. Þar af jukust birgðir sjávarafurða um 35,9 milljarða sem má ætla að sé að miklu leyti loðna. Þessar birgðir verða síðan fluttar út síðar á árinu.
Fyrirvari
Innihald og form þessarar greiningar er unnið af starfsfólki Hagfræðideildar Landsbankans hf. (hagfraedideild@landsbankinn.is) og byggist á aðgengilegum opinberum upplýsingum á þeim tíma sem greiningin var unnin. Mat á þeim upplýsingum endurspeglar skoðanir starfsfólks Hagfræðideildar Landsbankans á þeim degi þegar greiningin er dagsett, en þær geta breyst án fyrirvara. Landsbankinn hf. og starfsfólk hans taka ekki ábyrgð á viðskiptum sem byggð eru á þeim upplýsingum og skoðunum sem hér eru settar fram, enda eru þær ekki veittar sem persónuleg ráðgjöf fyrir einstök viðskipti. Bent skal á að Landsbankinn hf. getur á hverjum tíma haft beinna eða óbeinna hagsmuna að gæta, ýmist sjálfur, dótturfélög hans eða fyrir hönd viðskiptavina, s.s. sem fjárfestir, lánardrottinn eða þjónustuaðili. Greiningar eru engu að síður unnar sjálfstætt af Hagfræðideild Landsbankans og innan Landsbankans eru í gildi reglur um aðskilnað starfssviða sem eru aðgengilegar á vef bankans.
