Hag­sjá: Mikl­ar svipt­ing­ar í heil­brigð­is- og mennta­mál­um á síð­ustu árum

Á síðustu 20 árum hafa útgjöld á mann til heilbrigðis- og fræðslumála sveiflast mikið. Í báðum tilvikum voru útgjöld á mann hæst á árinu 2008 og lækkuðu mikið á árunum þar á eftir. Útgjöld á mann voru lægst í báðum málaflokkum á árinu 1998, um 480 þúsund vegna heilbrigðismála og um 440 þúsund til fræðslumála.
26. mars 2018

Samantekt

Atvinnuvegafjárfesting án stóriðju í hámarki

Á árinu 2017 námu útgjöld til heilbrigðis- og fræðslumála um 60% af samneyslu þjóðarinnar. Hlutur hvors málaflokks um sig var í kringum 30% af samneyslu ársins. Í fyrra var hlutfall heilbrigðismála af vergri landsframleiðslu (VLF) 7,2% og hlutur fræðslumála 6,7%. Þessar tölur hafa sveiflast töluvert á síðustu árum. Þannig fór hlutfall heilbrigðismála hæst upp í 8,2% af VLF á árinu 2003 og féll svo niður fyrir 7% á árinu 2011. Hlutfallið hefur verið í kringum 7% síðan og fór upp í 7,2% í fyrra. Meðalhlutfall tímabilsins frá 1998 til 2017 var 7,3%, en var mun hærra á fyrri hluta tímabilsins en því síðara.

Hlutur fræðslumála jókst mikið frá 1998 til 2002 og var stærstur á árunum 2002 til 2006, um 7,5%. Hlutfallið lækkaði stöðugt frá árinu 2009 fram til síðasta árs, þegar það var 6,7%. Meðalhlutfall alls tímabilsins var 7,1%.

Sé litið til samneyslunnar fór hlutur heilbrigðismála af samneyslu hæst í rúm 35% á árinu 2009, lækkaði svo niður í rúm 28% á árinu 2011, en hefur síðan hækkað og var 31% í fyrra. Hlutur fræðslumála fór hækkandi upp í 32% árið 2006, en lækkaði niður í 28% á árinu 2012 og er nú kominn upp í 29%. Sé litið á sameiginlega hlutdeild þessara tveggja mikilvægu málaflokka af samneyslunni var hann hæstur rúmlega 65% á árinu 2009. Hlutfallið var nokkuð stöðugt frá 2001 til 2005 þegar það tók að lækka stöðugt fram til 2012. Síðan hefur það farið hækkandi og var um 60% í fyrra.

Á síðustu 20 árum hafa útgjöld á mann til þessara tveggja málaflokka bæði hækkað og lækkað. Í báðum tilvikum voru útgjöld á mann hæst á árinu 2008 og lækkuðu mikið á árunum þar á eftir. Sé litið á staðvirt útgjöld á mann voru þau lægst í báðum málaflokkum á árinu 1998, um 480 þúsund á mann vegna heilbrigðismála og um 440 þúsund til fræðslumála. Útgjöldin voru svo svipuð til beggja málaflokka á árinu 2008, um 570 þúsund á mann. Þau féllu svo niður í 485 þúsund fyrir báða málaflokka á árinu 2012. Síðan hafa útgjöld á mann vegna heilbrigðismála hækkað stöðugt og voru um 535 þúsund á mann í fyrra. Útgjöld til fræðslumála hækkuðu eilítið milli áranna 2013 og 2014 en hafa síðan staðið í stað. Útgjöld á mann til heilbrigðismála hafa þannig hækkað um rúm 10% að raunvirði frá 2012 en einungis um 3% til fræðslumála.

Lesa Hagsjána í heild

Hagsjá: Miklar sviptingar í heilbrigðis- og menntamálum á síðustu árum (PDF)

Þú gætir einnig haft áhuga á
Vélsmiðja Guðmundar
23. okt. 2024
Velta í hagkerfinu eykst og tæknigreinar draga vagninn
Velta í hagkerfinu jókst um 2,1% á milli ára í júlí og ágúst að raunvirði, samkvæmt virðisaukaskattskýrslum. Svo mikið hefur veltan ekki aukist frá því á VSK-tímabilinu janúar-febrúar árið 2023, þegar hagkerfið var enn að rétta úr kútnum eftir covid-samdráttinn.
Fiskveiðinet
22. okt. 2024
Meiri hagvöxtur ef loðna finnst
Hafrannsóknarstofnun leggur til að ekki verði gefinn út loðnukvóti fyrir veiðitímabilið 2024/2025. Ráðgjöfin verður uppfærð í janúar, þegar nýjar mælingar fara fram og því er ekki útséð um loðnuveiðar á næsta ári. Fyndist loðna í nægilegu magni hefði það töluverð áhrif á hagvöxt á næsta ári. Loðna hefur verið veidd hér á landi frá árinu 1962 og aðeins þrisvar orðið algjör loðnubrestur, árin 2019, 2020 og nú síðast í ár. 
21. okt. 2024
Vikubyrjun 21. október 2024
Í síðustu viku birtum við hagspá til ársins 2027. Vísitala íbúðaverðs og vísitala leiguverðs lækkuðu á milli mánaða í september og greiðslukortavelta heimilanna dróst saman á milli ára innanlands en jókst erlendis. Seðlabankinn birti fundargerð peningastefnunefndar og voru allir nefndarmenn sammála um að lækka vexti. Nokkur fyrirtæki birta uppgjör í þessari viku.
15. okt. 2024
Morgunfundur um hagspá til 2027 - upptökur
Hagspá Landsbankans til ársins 2027 var kynnt á morgunfundi í Silfurbergi Hörpu þriðjudaginn 15. október 2024 en auk þess var fjallað um stöðu og horfur á alþjóðlegum mörkuðum og í áhugaverðum pallborðsumræðum ræddu forstjórar fjögurra útflutningsfyrirtækja um tækifæri og áskoranir í útflutningi.
Hagspá Landsbankans
15. okt. 2024
Hagspá til 2027: Hagkerfið nær andanum
Greiningardeild Landsbankans spáir því að hagkerfið standi nánast í stað á milli ára í ár og að landsframleiðsla dragist saman um 0,1%. Bakslag í útflutningsgreinum setti svip sinn á fyrri hluta árs, loðnubrestur og hægari vöxtur ferðaþjónustu ollu samdrætti á sama tíma og háir vextir hafa kælt eftirspurnina sem engu að síður mælist nokkuð kröftug.
Smiður
14. okt. 2024
Vikubyrjun 14. október 2024
Í fyrramálið kynnum við nýja hagspá til ársins 2027 á morgunfundi í Hörpu. HMS birtir í vikunni vísitölu íbúðaverðs, vísitölu leiguverðs og mánaðarskýrslu um húsnæðismarkaðinn. Á miðvikudag birtist svo fundargerð peningastefnunefndar. Í síðustu viku bar hæst að erlendum ferðamönnum fjölgaði aðeins á milli ára í september á sama tíma og atvinnuleysi jókst lítillega.
Frosnir ávextir og grænmeti
10. okt. 2024
Spáum að verðbólga hjaðni í 5,1% í október 
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,27% á milli mánaða í október og að verðbólga lækki úr 5,4% niður í 5,1%. Við eigum von á áframhaldandi hjöðnun næstu mánuði og að ársverðbólga verði komin niður í 4,2% í janúar á næsta ári.
Seðlabanki Íslands
7. okt. 2024
Vikubyrjun 7. október 2024
Peningastefnunefnd Seðlabankans lækkaði vexti í síðustu viku, í fyrsta sinn í fjögur ár. Stýrivextir eru nú 9% eftir að hafa staðið í 9,25% í meira en ár. Verðbólga á evrusvæðinu er enn á niðurleið og mældist 1,8% í september, undir 2% verðbólgumarkmiði. Verðbólgutölur í Bandaríkjunum verða birtar í þessari viku.
1. okt. 2024
Fréttabréf Hagfræðideildar 1. október 2024
Mánaðarlegt fréttabréf frá Hagfræðideild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Byggingakrani og fjölbýlishús
30. sept. 2024
Vikubyrjun 30. september 2024
Verðbólga í september var nokkuð undir væntingum og lækkaði úr 6,0% niður í 5,4%. Þrátt fyrir það teljum við að peningastefnunefnd vilji sýna varkárni þegar hún hittist í byrjun vikunnar og haldi vöxtum óbreyttum á miðvikudaginn.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur