Veru­legt launa­skr­ið á vinnu­mark­aði

Launavísitalan hækkaði um 0,4% milli apríl og maí samkvæmt tölum Hagstofu Íslands. Síðustu 12 mánuði hefur launavísitalan hækkað um 7,5%, sem er svipaður árstaktur og í síðasta mánuði. Launavísitalan hefur nú hækkað um samtals 5,1% á fyrstu fimm mánuðum ársins. Ekki hefur verið um almennar launahækkanir að ræða samkvæmt kjarasamningum síðan í janúar og kjarasamningsbundnar hækkanir verða ekki aftur fyrr en í janúar 2022. Síðustu fjóra mánuði hefur launavísitalan hækkað að meðaltali um 0,34% á mánuði án þess að áfangahækkanir kjarasamninga hafi komið til. Það samsvarar 4,2% breytingu á einu ári. Það má því segja að taktur launaskriðs á vinnumarkaðnum sé rúmlega 4% um þessar mundir.
24. júní 2021 - Greiningardeild

Launavísitalan hækkaði um 0,4% milli apríl og maí samkvæmt tölum Hagstofu Íslands. Síðustu 12 mánuði hefur launavísitalan hækkað um 7,5%, sem er svipaður árstaktur og í síðasta mánuði.

Launavísitalan hækkaði um 3,7% í janúar vegna áfangahækkana í kjarasamningum og hefur nú hækkað um samtals 5,1% á fyrstu fimm mánuðum ársins. Ekki hefur verið um almennar launahækkanir að ræða samkvæmt kjarasamningum síðan í janúar og kjarasamningsbundnar hækkanir verða ekki aftur fyrr en í janúar 2022. Út frá því hefði mátt ætla að launaþróun væri á rólegum nótum um þessar myndir og staðan yrði þannig út árið. Síðustu fjóra mánuði hefur launavísitalan hækkað að meðaltali um 0,34% á mánuði án þess að áfangahækkanir kjarasamninga hafi komið til. Það samsvarar 4,2% breytingu á einu ári. Það má því segja að launaskrið á vinnumarkaðnum sé rúmlega 4% á einu ári.

Vísitala neysluverðs hækkaði um 4,4% milli maímánaða 2020 og 2021. Launavísitalan hækkaði um 7,5% á sama tímabili þannig að kaupmáttaraukningin á milli ára var 3%. Kaupmáttur launa er því áfram mikill í sögulegu samhengi þrátt fyrir töluverða verðbólgu á síðustu mánuðum. Kaupmáttarvísitalan lækkaði eilítið frá því í janúar og var kaupmáttur launa í maí 0,9% lægri en í janúar, en þá var kaupmáttur í sögulegu hámarki.

Sé litið á launabreytingar hjá stóru hópunum á vinnumarkaðnum frá 1. ársfjórðungi 2020 fram til sama tíma 2021 sést að launin á almenna markaðnum hækkuðu um 8,6% á þessum tíma og um 15,9% á þeim opinbera, 13,7% hjá ríkinu og 18,4% hjá sveitarfélögunum. Mæld launavísitala hækkaði um 11,2% á sama tíma.

Af starfsstéttum á almenna markaðnum hækkuðu laun verkafólks mest, eða um 13,5% milli ára á 1. ársfjórðungi. Laun stjórnenda hækkuðu minnst, eða um 1,9%. Launavísitalan hækkaði um 11,2% á tímabilinu þannig að einungis laun verkafólks hafa hækkað meira en meðaltalið og laun annarra starfsstétta minna, sérstaklega stjórnenda. Stór hluti hækkunar launavísitölunnar er því á opinbera markaðnum.

Meðal atvinnugreina á almenna markaðnum hækkuðu laun á 1. ársfjórðungi mest milli ára í veitustarfsemi, um 12,7%, og áberandi minnst í fjármála- og vátryggingastarfsemi, 5%. Tekjur eru almennt hærri í fjármála- og vátryggingastarfsemi þannig að krónutöluhækkanir kjarasamninga verða almennt lægri þar en í öðrum greinum.

Í janúar 2020 voru áhrif vinnutímastyttingar á launavísitölu um 0,6 prósentustig vegna styttingar vinnutíma á almenna markaðnum. Í janúar 2021 voru áhrifin um 0,4 prósentustig vegna styttingar vinnutíma dagvinnufólks í opinbera geiranum. Bráðabirgðamat Hagstofunnar á áhrifum vinnutímastyttingar vaktavinnufólks í opinbera geiranum í maí 2021 á launavísitöluna er um 0,1 prósentustig, en það mat kann að breytast.

Að öllu þessu sögðu er niðurstaðan sú að launabreytingar nú um stundir eru meiri en ætla mætti vegna stöðunnar í hagkerfinu.

Lesa hagsjána í heild

Hagsjá: Verulegt launaskrið á vinnumarkaði

Þú gætir einnig haft áhuga á
Fiskveiðinet
22. okt. 2024
Meiri hagvöxtur ef loðna finnst
Hafrannsóknarstofnun leggur til að ekki verði gefinn út loðnukvóti fyrir veiðitímabilið 2024/2025. Ráðgjöfin verður uppfærð í janúar, þegar nýjar mælingar fara fram og því er ekki útséð um loðnuveiðar á næsta ári. Fyndist loðna í nægilegu magni hefði það töluverð áhrif á hagvöxt á næsta ári. Loðna hefur verið veidd hér á landi frá árinu 1962 og aðeins þrisvar orðið algjör loðnubrestur, árin 2019, 2020 og nú síðast í ár. 
21. okt. 2024
Vikubyrjun 21. október 2024
Í síðustu viku birtum við hagspá til ársins 2027. Vísitala íbúðaverðs og vísitala leiguverðs lækkuðu á milli mánaða í september og greiðslukortavelta heimilanna dróst saman á milli ára innanlands en jókst erlendis. Seðlabankinn birti fundargerð peningastefnunefndar og voru allir nefndarmenn sammála um að lækka vexti. Nokkur fyrirtæki birta uppgjör í þessari viku.
15. okt. 2024
Morgunfundur um hagspá til 2027 - upptökur
Hagspá Landsbankans til ársins 2027 var kynnt á morgunfundi í Silfurbergi Hörpu þriðjudaginn 15. október 2024 en auk þess var fjallað um stöðu og horfur á alþjóðlegum mörkuðum og í áhugaverðum pallborðsumræðum ræddu forstjórar fjögurra útflutningsfyrirtækja um tækifæri og áskoranir í útflutningi.
Hagspá Landsbankans
15. okt. 2024
Hagspá til 2027: Hagkerfið nær andanum
Greiningardeild Landsbankans spáir því að hagkerfið standi nánast í stað á milli ára í ár og að landsframleiðsla dragist saman um 0,1%. Bakslag í útflutningsgreinum setti svip sinn á fyrri hluta árs, loðnubrestur og hægari vöxtur ferðaþjónustu ollu samdrætti á sama tíma og háir vextir hafa kælt eftirspurnina sem engu að síður mælist nokkuð kröftug.
Smiður
14. okt. 2024
Vikubyrjun 14. október 2024
Í fyrramálið kynnum við nýja hagspá til ársins 2027 á morgunfundi í Hörpu. HMS birtir í vikunni vísitölu íbúðaverðs, vísitölu leiguverðs og mánaðarskýrslu um húsnæðismarkaðinn. Á miðvikudag birtist svo fundargerð peningastefnunefndar. Í síðustu viku bar hæst að erlendum ferðamönnum fjölgaði aðeins á milli ára í september á sama tíma og atvinnuleysi jókst lítillega.
Frosnir ávextir og grænmeti
10. okt. 2024
Spáum að verðbólga hjaðni í 5,1% í október 
Við spáum því að vísitala neysluverðs hækki um 0,27% á milli mánaða í október og að verðbólga lækki úr 5,4% niður í 5,1%. Við eigum von á áframhaldandi hjöðnun næstu mánuði og að ársverðbólga verði komin niður í 4,2% í janúar á næsta ári.
Seðlabanki Íslands
7. okt. 2024
Vikubyrjun 7. október 2024
Peningastefnunefnd Seðlabankans lækkaði vexti í síðustu viku, í fyrsta sinn í fjögur ár. Stýrivextir eru nú 9% eftir að hafa staðið í 9,25% í meira en ár. Verðbólga á evrusvæðinu er enn á niðurleið og mældist 1,8% í september, undir 2% verðbólgumarkmiði. Verðbólgutölur í Bandaríkjunum verða birtar í þessari viku.
1. okt. 2024
Fréttabréf Hagfræðideildar 1. október 2024
Mánaðarlegt fréttabréf frá Hagfræðideild um nýjustu hagtölur og stöðu og horfur í efnahagsmálum.
Byggingakrani og fjölbýlishús
30. sept. 2024
Vikubyrjun 30. september 2024
Verðbólga í september var nokkuð undir væntingum og lækkaði úr 6,0% niður í 5,4%. Þrátt fyrir það teljum við að peningastefnunefnd vilji sýna varkárni þegar hún hittist í byrjun vikunnar og haldi vöxtum óbreyttum á miðvikudaginn.
Bakarí
27. sept. 2024
Verðbólga undir væntingum annan mánuðinn í röð - lækkar í 5,4%
Vísitala neysluverðs lækkaði um 0,24% á milli mánaða í september, samkvæmt nýbirtum tölum Hagstofu Íslands. Ársverðbólga lækkar því úr 6,0% í 5,4%, eða um 0,6 prósentustig. Verðbólga hefur ekki mælst lægri síðan í desember 2021.
Vefkökur

Með því að smella á „Leyfa allar“ samþykkir þú notkun á vefkökum til þess að auka virkni vefsins, greina vefnotkun og aðstoða við markaðssetningu.

Nánar um vefkökur